Cyanobacteria hay gọi tắt là Cyano, nó không phải là một loại rêu tảo như nhiều người thường lầm tưởng. Thực tế, Cyano là một loại vi khuẩn quang hợp. Nó khá nhớt và thường mọc thành mảng, có thể được hút ra dễ dàng khỏi đá và nền cát. Cyano có nhiều loại màu đỏ, xanh và tím đậm. Hiện tượng “Thủy triều đỏ” ở ngoài khơi bờ biển Nam California. (Ảnh Baja_Traveler - SDfish.com) Ngoài đại dương, có một loại vi khuẩn lam gây nên hiện tượng “thủy triều đỏ, ảnh hưởng tới toàn bộ hệ sinh thái xung quanh chúng. Trong hồ cá của chúng ta, Cyano không độc hại tới mức như vậy, nhưng có những ảnh hưởng tiêu cực nhất định. Không chỉ về mặt thẩm mỹ, chúng còn bao phủ bề mặt san hô, đá sống, ngăn cản quá trình quang hợp của san hô. Ở điều kiện thích hợp, Cyano có thể phát triển cực nhanh và bao phủ bất cứ bề mặt nào trong hồ cá của bạn. Sự bùng nổ mất kiểm soát của Cyano chủ yếu là do dinh dưỡng tăng cao và thiếu dòng chảy. Ở điều kiện này, Cyano có thể phát triển rất nhanh, lấn át các loại vi khuẩn có lợi và rêu tảo khác. Ngoài ra còn có những nguyên nhân phụ khác như quang phổ ánh sáng và sự mất cân bằng vi sinh.Vi khuẩn Cyano ăn chất thải dư thừa trong hồ cá của bạn, và thường phát triển ở những nơi chất thải này được tích tụ như cát nền, đá sống, hay thậm chí là trong ngăn lọc. Cyano cũng rất thích những vị trí mà nước tù đọng do thiếu luồng. Vì thế nên hãy đảm bảo hồ cá của bạn có đủ luồng nước để luân chuyển ở tất cả các góc khác nhau, giúp dễ dàng loại bỏ các mảnh vụn, ngăn chất thải tích tụ ở một khu vực cụ thể - nơi mà 99% các vấn đề về cyano phát sinh. Các loại máy tạo sóng cao cấp, ví dụ Vortech như của EcoTech Marine giúp loại bỏ hoàn toàn “điểm chết” trong hồ cá, giúp giảm thiểu nguy cơ bùng phát Cyano. Bạn nên hút Cyano ra khỏi đá và nền cát ngay khi phát hiện ra sự tồn tại của chúng trong hồ. Nếu Cyano vẫn còn nguồn dinh dưỡng từ thức ăn dư thừa, chúng sẽ phát triển trở lại ngay lập tức. Hút Cyano và các mảnh vụn ra hàng ngày rất hiệu quả trong việc đánh bại vi khuẩn Cyano. Thay nước cũng góp phần làm giảm lượng chất thải dư thừa. Một mẹo nhỏ là bạn có thể hút cyano trong hồ chính, đầu ra cho chảy qua một chiếc túi lọc thô để trong hồ lọc, túi lọc sẽ giữ lại cyano và để nước sạch qua.Bạn cũng nên thay vật liệu lọc định kỳ và xử lí lượng thức ăn dư thừa trong vòng 1 giờ sau khi cho ăn.Kiểm tra nồng đọ NO3, PO4 thường xuyên. Nếu lượng NO3, PO4 tăng cao nghĩa là hệ thống lọc của bạn đang làm việc không hiệu quả.Các phương pháp tự nhiên để kiểm soát dinh dưỡng như hồ lọc rong hoặc bẫy rong cũng góp phần giảm thiểu sự bùng phát Cyano. Khi đã kiểm soát được dinh dưỡng và cung cấp đủ luồng nước trong hồ cá, hầu hết các vấn đề về Cyano sẽ được giải quyết trong một vài tuần. Tuy nhiên cũng có rất ít trường hợp mọi thứ diễn biến xấu đến mức bạn phải “tắt đèn” hồ cá trong vòng 72h - Cyano không thể sống qua quãng thời gian đó nhưng cá và san hô thì không sao. Lưu ý là trong quãng thời gian đó, bạn phải xử lý được vấn đề luồng nước và dinh dưỡng nếu không Cyano vẫn sẽ bùng phát trở lại.Ngoài ra một số sản phẩm hóa chất của các hãng cũng rất hiệu quả trong việc xử lý Cyano như Chemiclean hay Red Slime Remover. Nguồn bài viết: https://blog.marinedepot.com/2019/02/red-slime-reef-tank-pest-control.html
Mỗi người chơi chúng ta đều rất quen thuộc với việc chạy chu trình cho hồ cá. Việc này đóng vai trò quan trọng vì nó cho phép vi sinh có lợi có thời gian để phát triển và ổn định hệ thống lọc sinh học. Vi sinh có lợi sẽ sinh trưởng trên bề mặt đá sống, vật liệu lọc, chất nền… Đẩy mạnh sự phát triển của vi sinh góp phần tạo ra môi trường sống khỏe mạnh cho cá và san hô. Ở đây chúng ta sẽ tập trung vào hai loại vi khuẩn chính, đó là vi khuẩn nitrat hóa (nitrifying bacteria) và vi khuẩn khử Nitơ (denitrifying bacteria).Với những người chơi san hô, việc sử dụng các vật liệu lọc thô như san hô vụn, bio balls không được khuyến khích vì chúng sẽ giữ lại các mảnh vụn chất thải và làm tăng NO3. Khi NO3 tăng đến một ngưỡng nhất định sẽ ảnh hưởng xấu tới san hô và làm bùng phát rêu tảo có hại.Với việc sử dụng đá sống làm bộ lọc sinh học trong hồ san hô, chúng ta có thể kiểm soát và ngăn chặn sự tăng cao nồng độ NO3. Bề mặt và lõi của đá sống là nơi trú ngụ của rất nhiều loại vi sinh. Vi sinh hiếu khí trên bề mặt đá sống sẽ giúp xử lí NH3, NO2 trong khi vi khuẩn kị khí ở sâu trong lõi góp phần xử lý NO3.Nếu bạn không sử dụng đá sống mà dùng đá đã qua xử lý cho hồ san hô của mình thì quá trình gây dựng hệ vi sinh sẽ mất nhiều thời gian hơn. Sử dụng các sản phẩm bổ sung vi sinh như Biodigest, Zeo Bak hay Microbacter 7 giúp đẩy nhanh quá trình này. Bổ sung vi sinh thường xuyên giúp duy trì hệ vinh sinh khỏe mạnh và đa dạng các chủng loại. Nền cát cũng góp phần quan trọng trong việc tạo môi trường cho vi sinh phát triển. Tương tự như với đá sống, vi sinh hiếu khí ở nền cát nông (shallow sand bed) giúp xử lý NO2, NH3 còn vi sinh kỵ khí ở nền cát dày (deep sand bed) giúp xử lý NO3.Ngoài ra các sản phẩm sứ lọc với cấu trúc rỗng cũng là một sự bổ sung tuyệt vời cho bộ lọc sinh học trong hồ cá. Việc sử dụng bộ lọc sinh học hợp lý sẽ giúp xử lý các chất thải trong hồ cá – san hô một cách nhanh nhất, giúp cá và san hô của bạn khỏe mạnh và phát triển ổn định.
Triệu chứng: lớp màng hoặc dạng sợi, thường có màu nâu trên chất nền, đá sống hay mặt kính, có thể dễ dàng lau hoặc chải đi. Cần phân biệt với Cyano là lớp màng màu xanh/đỏ có bong bóng khí phía dưới. Loại “tảo” nâu này thực chất là không phải là rêu tảo, chúng được tạo thành từ từ tập hợp các sinh vật đơn bào gọi là Diatom. Thức ăn chủ yếu của Diatom là Silicat, nhưng chúng cũng có thể tiêu thụ các hợp chất hữu cơ hòa tan, nitrat hay phosphat. Mỗi khi bạn thêm đá sống mới hoặc cát nền mới vào hồ, Diatom cũng xuất hiện.Diatom là hiện tượng rất bình thường ở các hồ mới, và không quá đáng lo ngại. Chúng thường xuất hiện ở các hồ cá mới vào khoảng 1 tuần sau khi hoàn tất chu trình, do sự mất cân bằng dinh dưỡng trong hệ thống. Cách tốt nhất để đối đầu với Diatom là để chúng tự mất đi khi nguồn thức ăn chính là Silicat dần cạn kiệt.Một số trường hợp, khi Diatom bùng nổ và trở nên mất kiểm soát. Bạn cần sử dụng các loại hóa chất có khả năng xử lý Silicat như Rowaphos, và sử dụng nước RO-DI để pha muối thay vì dùng nước máy. Một số công nhân vệ sinh trong hồ cá như: Astraea Turbo Snail, Lawnmower blenny… cũng góp phần không nhỏ trong việc kiểm soát Diatom.
Để xây dựng được một cộng đồng cá trong hồ cá biển là không hề dễ dàng. Chắc hẳn nhiều bạn vẫn luôn thắc mắc tại sao có người chơi thả chung nhiều loại tang như nẻ Nhật, nẻ điện, tang vàng, tang tím… mà không xảy ra vấn đề gì, trong khi 2 con tang vàng của mình lại đánh nhau tới chết.Trước hết, bạn nên có danh sách các loại cá dự định sẽ nuôi, chúng phải phù hợp với kích thước hồ của bạn (Điều hiển nhiên là dù có dùng phương pháp nào đi chăng nữa bạn cũng không thể thả 2-3 con tang vàng trong hồ 100L và trông đợi rằng chúng sẽ sống hòa thuận). Mọi con cá trước khi được thả vào hồ đều cần được cách ly, theo dõi và tập cho ăn cẩn thận.Sau đó tới thứ tự thả cá, những loại cá nhỏ, hiền lành nên được thả trước, những loại cá lớn và hung dữ hơn nên thả sau. Thời điểm thả cá nên vào buổi tối, khi ánh sáng trong hồ giảm dần và cá cũ đã được ăn no.Ngoài ra bạn nên áp dụng một số phương pháp sau khi thả cá mới, tránh bị các thành viên khác trong hồ bắt nạt.1. Lồng dưỡng cá: Đây là nơi an toàn để cá mới có thể thích nghi và tập ăn trước khi hòa nhập cộng đồng. 2. Mirror trick – mẹo với một tấm gương Thông thường các loại cá hung dữ luôn không ưa có thành viên mới được thêm vào hồ - đồng nghĩa với việc phải chia sẻ nguồn thức ăn, nơi trú ngụ.. Thành viên mới càng giống với chúng về hình dạng, kích thước, càng kích thích bản năng “bắt nạt” của chúng. Việc dán một tấm gương vào thành hồ cá sẽ thu hút sự chú ý của chúng vào thành viên có hình dạng – kích thước tương đồng nhất. Do đó nhiều khả năng chúng sẽ tạm thời bỏ qua cho cá bạn mới thả vào.Phương pháp này đã được nhiều người sử dụng và thực sự đem lại hiệu quả với các dòng cá dữ như tang, clownfish và một số loại mó…3. Sắp xếp lại bố cục đá một chút - nếu có thểVới những con cá đã nuôi lâu năm và quen thuộc với mọi ngóc ngách trong hồ cá. Ý thức bảo vệ lãnh thổ của chúng trước những kẻ lạ xâm nhập là rất cao. Việc thêm thay đổi bố cục đá một chút cũng góp phần làm giảm sự hung dữ trước các thành viên mới.Trên đây là những mẹo thả cá mới được sưu tầm và áp dụng hiệu quả trong thực tế. Nếu bạn có các phương pháp khác vui lòng đóng góp ý kiến dưới phần bình luận.
Reef Primer là một loại thuốc dip san hô cực kì hiệu quả của hãng PolypLab. Chỉ với thời gian ngâm 5 phút, thuốc đã có khả năng xử lý gần như tất cả các loại sâu bệnh và kí sinh trong khi không làm san hô bị stress. Đặc biệt, Reef Primer đã được kiểm nghiệm và chứng minh là có khả năng xử lý được bệnh “Brown Jelly” ở diêm, mì tôm, đầu búa. Những loại san hô này được cho là khá dễ nuôi, màu sắc rực rỡ, và khả năng thích nghi tốt với điều kiện nuôi nhốt khác nhau. Tuy nhiên, một điều khá đau đầu là nhiều khi chúng bị chết bởi một loại bệnh không rõ nguyên nhân cũng như lời giải thích rõ ràng: “Brown Jelly” Nguyên nhân trực tiếp gây ra sự bùng phát của “Brown Jelly” hiện nay vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, khi soi các mô san hô đã bị nhiễm bệnh dưới kính hiển vi, người ta thấy một số lượng lớn các sinh vật nguyên sinh gọi là trùng lông (ciliates) - được đặc trưng bởi sự hiện diện của lông giống như bào quan được gọi là lông mao. Trùng lông thường có ở san hô với số lượng ít, nhưng khi đã có số lượng rất lớn, chúng tạo nên một lớp màng nhầy màu nâu và bắt đầu giết chết san hô. Một số người chơi đã thử điều trị san hô bị ảnh hưởng bởi “Brown Jelly” với các loại thuốc sát khuẩn khác nhau nhưng không đem lại hiệu quả, và lời khuyên phổ biến các cạo sạch và vứt bỏ phần mô san hô đã nhiễm bệnh trước khi chúng lan rộng.Ở video dưới đây (Nguồn: My slice of nature) các bạn sẽ thấy, sau 10 phút ngâm với Reef Primer, trùng lông ngừng di chuyển và chết. Do đó, Reef Primer được xem là phương pháp hiệu quả nhất hiện nay để điều trị bệnh “Brown Jelly” ở san hô.
